اشارات نحوی در المیزان علامه طباطبائی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

مفسر قرآن کریم باید در علوم قرآنی و علوم ادبی چنان مهارت و دانشی داشته باشد که بتواند به امر مهم تفسیر بپردازد و تفسیر بدون تبحر و مهارت در این علوم ممکن نیست. یکی از مهم‌ترین این علوم، علم نحو است که پایه و اساس بسیاری از علوم دیگر قرآنی و ادبی است. علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان که آن را به روش تفسیری قرآن به قرآن انجام داده‌، گاهی به‌اجمال و گاهی به‌تفصیل به مباحث علم نحو اشاره کرده‌است. ایشان در طرح موضوعات نحوی، ضمن طرح مباحث نحوی در دو مکتب بصری و کوفی، به هیچ یک از این مکاتب تعصب نشان نداده‌است، بلکه هر وجه اعرابی را که با معنا و روش تفسیری وی سازگاری بیشتری داشته، پذیرفته‌است و تفسیر خود را بر مبنای آن ادامه داده‌است. در این مقاله، سعی شده با روش توصیفی‌ـ تحلیلی، برخی از مباحث نحوی که علامه در تفسیر قرآن استفاده کرده‌است، استخراج و نحوة کاربرد و تعامل مفسر با آن‌ها بررسی و شرح داده شود تا ضمن بیان اشارات نحوی علامه، با روش تعامل او با علم نحو بیشتر آشنا شویم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Syntax hints in al-Mizan Allameh Tabatabai (RA)

چکیده [English]

The commentator of the Holy Qur'an should have enough skill and knowledge in the Quranic and literary sciences to be able to deal with the important subject of interpretation. One of the most important of these sciences is syntax, which is the base of many other Quranic and literary sciences. Allameh Tabataba’i (a) has mentioned the subjects of syntax at times quite often and at other times not so much in the commentary of al-Mizan, which has been written in the interpretive style. He, in the design of syntactic themes, while plotting the syntactic discussions in both the Basari and Kofi schools, has not betrayed any of the two aforementioned schools, but has rather accepted every aspect of the Arabs that was more consistent with his semantic and interpretive method and continued his commentary on that basis. In this paper, via the usage of the analytical-descriptive method, the author tries to extract some of the syntactic topics used by Allameh Tabataba’i in the interpretation of the Qur'an, and explain their usage and interactions with each other, in order to express his style of interaction with the science of syntax in addition to his syntactic references.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allame Tabataba’i
  • Interpretation
  • Syntax
  • Diacritic
  • Al-Mizan

مراجع

قرآن کریم.
آسه، جواد. (1389). «چند و چون مواجهة مفسران با اختلاف نحوی دو مکتب بصره و کوفه». پژوهش‌های قرآنی. د 16. ش 62 و 63. صص 298ـ313.
الأوسی، علی رمضان. (1381). روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان. ترجمة سید حسن میرجلیلی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ابن‌مالک، محمدبن عبدالله. (1422 ق.). شرحالتسهیل. بیروت: دارالکتب العلمیۀ.
انباری، ابوالبرکات. ( 1427 ق.).الإنصاففیمسائلالخلافبینالنحویین:البصریینوالکوفیین. ج 1. بیروت: المکتبۀ العصریة.
اندلسی، ابوحیان محمد. (1420 ق.). البحر المحیط فی التفسیر. تحقیق صدقی محمد جمیل. ج 2. بیروت: دار الفکر.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1384 ق.‌).الهدایة فی النحو. تحقیق حسین شیرافکن. چ 6. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
ثعالبی، عبدالرّحمن بن محمد. (1418 ق.). جواهر الحسان فی تفسیر القرآن. ج 1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جمشیدی، فاطمه و وصال میمندی. (1395). «اثر تعدد الآراء النحویة علی تفسیر القرآن الکریم (لفظة هؤلاء فی الآیة الخامسة و الثمانین من سورة البقرة نموذجاً)». جستارهایی در زبان و ادبیات عربی. س 1. ش 2. صص 19ـ31.
حسینی طهرانی، سید محمد حسین. (1426 ق.). مهر تابان. مشهد: نور ملکوت قرآن.
دائرةالمعارفالإسلامیة. (1969 م.). ج 3. قاهره: دار الشعب.
زمخشری، محمودبن عمر. ( 1407 ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. ج 1. چ 3. بیروت: دار الکتاب العربی.
سیوطی، جلال‌الدّین عبدالرّحمن. (1363). الإتقان فی علوم القرآن. ترجمة سید مهدی حائری قزوینی. ج 2. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1418 ق.). همعالهوامعفیشرحجمعالجوامع. بیروت: دار الکتب العلمیة.
شناختنامة علامه طباطبایی (مجموعه‌مقالات). (1384). ج 2. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
شوقی، ضیف. (1119م.). المدارسالنحویة. چ 7. القاهرة: دار المعارف.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417 ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. ج 1،3، 5 و 19. چ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1374). ترجمة تفسیر المیزان. ترجمة سید محمدباقر موسوی همدانی. ج 2، 3، 4، 5، 12 و 20. چ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ج 2، 3 و 10. چ 3. تهران: ناصرخسرو.
طوسی، محمدبن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. ج 2. تحقیق احمد قصیر عاملی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عکبری، عبدالله‌بن حسین. (بی‌تا). التبیان فی إعراب القرآن. ج 2. چ 1. عمان ـ ریاض: بیت الأفکار الدولیة.
فراء، یحیی بن زیاد. (بی‌تا). معانی القرآن. تحقیق احمد یوسف نجاتی و دیگران. ج 1. چ 1. مصر: دارالمصریة للتألیف والترجمة.
قرطبی، محمدبن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. ج 10. چ 1. تهران: ناصرخسرو.
مولایی‌نیا، عزت‌الله و مریم مظفری. (1394). «بررسی تطبیقی کاربرد علوم ادبی در تفسیر المیزان و الکشاف (جزء اول قرآن کریم)». مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث. ش 4. صص 79ـ102.
نحاس، احمدبن محمد. (1421 ق.). اعراب القرآن. ج 1. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة.
اندیشه علامه طباطبائی
دوره 4، شماره 7
اسفند 1396
صفحه 7-26

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار