تحلیلی بر حجاب و عفاف از منظر قرآن با تکیه بر مصلحت در نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبائی

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

حکم شرعی حجاب و عفاف در معنای رعایت پوشش ظاهر و کنترل و پاسداشت درون انسان از گناه و حرام در قرآن مورد تأکید قرار گرفته است. این در حالی است که در جوامع معاصر از عریانی و بی‌حیایی به پیشرفت و توسعه تعبیر شده و هویت انسانی به هویت بدنی مبدل گردیده است. این امر بسیاری از اندیشمندان و نخبگان را بر آن داشته تا در پی نهادینه کردن فرهنگ حجاب و عفاف روند و راه حل­هایی را جهت حل نابسامانی­های ناشی از عدم پای­بندی به آن ارایه کنند. از جمله نظریاتی که بهره­گیری از آن با تکیه بر رویکرد تحلیل محتوا می­تواند در تبیین چرایی حجاب و عفاف و راهکارهای مقابله با آن راهگشا باشد، نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبائی است که برپایه استخدام، عدالت و اجتماع تقریر شده و مصلحت فردی و اجتماعی انسان ها را مورد توجه قرار داده است. بر این اساس،قریحۀ استخدام و عدالت اجتماعی منجر به تأمین مصالح عمومی می­شود و امر به پاسداشت حجاب و عفاف را نیز از آنجایی که به تعادل در اجتماع می­انجامد، باید از همین مقوله دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Hijab and Chastity from the Perspective of the Quran, Relying on the Expediency of Allameh Tabatabai's Credit Perception Theory

نویسندگان [English]

  • mohammad shabanpoor 1
  • zahra besharati 2
  • mohammadmehdi valadkhani 3
1 Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 PhD Candidate of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
3 PhD Candidate of Public law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The verdict of hijab and chastity in the meaning of observing the appearance as well as controlling and protecting man from sin and haram has been emphasized in the holy Quran. In the contemporary societies, however, the nakedness is regarded as a sign of development and human identity has turned into physical identity. This has led many intellectuals and elites to seek for institutionalizing hijab and chastity and providing solutions to solve the uncertainties caused by it. Among the theories that its utilization relying on the content analysis approach can be influential in the explanation of logic behind hijab and chastity and ways to deal with it, is the theory of credit perception proposed by Allameh Tabataba'i, which is based on recruitment, justice and community, and personal and social interest. Accordingly, recruitment and social justice will lead to the provision of public goods, and the obligation to protect hijab and chastity as well as balance in society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • hijab
  • chastity
  • expediency
  • credit perception
قرآن کریم.
کتاب مقدس.
ابن عاشور، محمدطاهر. (بی­تا). التحریر و التنویر، جلد 18، بیروت، موسسه التاریخ العربی.
ابن قتیبه، عبدا... بن مسلم. (بی­تا). تفسیر غریب القرآن، بیروت، دار و مکتبه الهلال.
ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی. (1408ه.ق.).روض‌الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، جلد 15، مشهد، بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
بحرانی، هاشم بن سلیمان. (بی­تا). البرهان فی تفسیر القرآن،جلد 4، قم، موسسه بعثه.
بروجردی، محمدابراهیم. (1366).تفسیر جامع، جلد 2و 4: 1366، تهران، صدر.
بغدادى علاءالدین على­بن محمد (خازن بغدادی). (1415ه.ق.). لباب التأویل فى معانى التنزیل‏، جلد 2، بیروت، دارالکتب العلمیه.
بیضاوی، عبدا... بن عمر. (1418ه.ق.). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، داراحیاء التراث العربی.‏
بـهشتى، محمد حسین. (بی­تا). حکومت‌ در اسلام، بى‏نا.
جصاص، احمدبن علی. (1415ه.ق.). احکام القرآن، جلد 5، بیروت، دارالکتب العلمیه.
جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء.
حداد عادل، غلامعلی. (1370). فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، تهران، انتشارات سروش.
حسینی همدانی، محمد. (بی­تا). انوار درخشان،جلد 11، قم، علمیه.
حلبی، علی­بن ابراهیم. (1320). السیره الحلبیه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربیه.
حویزی، عبدعلی­بن جمعه. (1415ه.ق.). نور الثقلین، تصحیح هاشم رسولی محلاتی، جلد 4، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (بی­تا). مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم.
زحیلی، وهبه. (بی­تا). المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، بیروت، دارالفکر المعاصر.
زمخشری، محمدبن عمر. (بی­تا). الفائق فی غریب الحدیث، جلد 2، بیروت، دارالکتب العلمیه.
دورانت، ویل. (1370). تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، جلد 1و 2، تهران، سازمان آموزش انقلاب اسلامی.
سادات موسوی، زهره. (1385). حجاب و عفاف در ادیان الهی، تهران، گنجینه فرهنگ.
سید نژاد، اشرف السادات.(1390). «حجاب از منظر ادیان»، اصلاح و تربیت، شمارۀ 117،سال دهم،صص 30 الی 35 .
شهرزادی، رستم، یسنا. (1367). آموزش‌های زرتشت پیامبر ایران، آموزش گات‌ها، تهران، انجمن زرتشتیان.
صادقی تهرانی، محمد. (بی­تا). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، جلد 11، قم، فرهنگ اسلامی.
صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. (بی­تا). المحیط فی اللغه، جلد 2، بیروت، عالم الکتب.
طباطبائی، محمدحسین. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا.
طباطبائی، محمدحسین. (1353). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة محمدباقر موسوی همدانی، قم، کانون انتشارات محمدی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد 7، تهران، ناصرخسرو.
طبری، محمدبن جریر. (بی­تا). جامع البیان عن تأویل آیه القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
طوسی، محمدبن حسن. (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن، جلد 8، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (1373).کنز العرفان، تهران، مرتضوی.
فراء، یحیی­بن زیاد. (بی­تا). معانی القرآن، جلد 2، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1440 ه.ق.). العین، تصحیح استاد اسعد طیب،جلد 6، تهران، انتشارات اسوه.
فخر رازی، محمدبن عمر، مفاتیح الغیب،جلد 23، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
فضل الله، محمدحسین بن عبدالرؤف، من وحی القرآن، جلد 1، بیروت، دارالملاک للطباعه و النشر.
غزالى، محمد ابو حامد. (1413ه.ق.).  المستصفى، بیروت، دارالکتـب الاسـلامیّه‌.
کاوندی، سحر؛ انتصار فومنی، غلامحسین. (1389). «رابطه حجاب با سلامت روانی و مصونیت اجتماعی»، مجلۀ مباحث بانوان شیعه، شماره 25.
کریمی حسینی، عباس. (1382). تفسیر علیین، قم، اسوه.
گنابادی (سلطان علی‌شاه، سلطان محمد بن حیدر). (بی­تا). بیان السعاده، جلد2، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
محقق حلی، شیخ جعفر. (1403 ه.ق.). مـعارج‌ الاصول‌،قم، مؤسسة‌ آل‏البیت علیهم‏السلام.
محمدی آشنایی، علی. (1380). حجاب در ادیان الهی، قم، نورگستر.
مطهری، مرتضی. (1386). مساله حجاب، تهران، انتشارات صدرا.
مقاتل بن سلیمان. (بی­تا). تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1380). تفسیر نمونه، جلد 6، 14، 17، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
نحاس، احمدبن محمد. (بی­تا). اعراب القرآن (نحاس)، جلد 3،بیروت، دارالکتب العلمیه.
نراقی، مهدی. (بی­تا). جامع السعادات، قم، اسماعیلیان.
هاشمی، سید حسین. (1386). جامعیت شریعت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله (نقش مصلحت در تحقق جامعیت شریعت پیامبر)، اندیشۀ تقریب،ویژه نامه شمارۀ 1،ص 67.
یزدانی مقدم، احمدرضا. (1387). «بررسی مقایسه ای حکومت و مصلحت در اندیشه امام خمینی و علامه طباطبایی»، مطالعات انقلاب اسلامی،دورۀ4 , شمارۀ 14; 163-188.
منابع اینترنتی
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7284
http://mortezamotahari.com/fa/articleview.html?ArticleID=5155