مقایسۀ تحلیلی روش علامه طباطبائی با مفسران روایی در تعامل با روایات تفسیری (بررسی موردی محکم و متشابه ذیل آیۀ ۷ سورۀ آل عمران)

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری قرآن وحدیث دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری قرآن وحدیث دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

از عمده‌ترین تفاوت‌های میان دو روش تفسیر اجتهادی و نقلی، نحوۀ تعامل آن‌ها با روایات است؛ تا جایی که اختلافات مبنایی موجود میان این دو روش تفسیری و بروز تعارض‌های جدی در نحوۀ برخورد با آیات و روایات در قرون اخیر و نتایج حاصل از آن، بررسی دقیق آن­ها را حائز اهمیت می‌سازد. این جستار در­صدد است با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی محکم و متشابه در روایات، ذیل آیۀ ۷ سورۀ آل عمران پرداخته و آن را با نظر علامه طباطبائی مقایسه نماید. در این راستا، نظر صاحب المیزان با تفاسیر روایی نور الثقلین، البرهان، کنز الدقائق، الصافی، قمی و عیاشی مقایسه شده و پس از دست‌یابی به تعریفی جامع، میزان انطباق آن‌ها با آیۀ شریفه و روایات مرتبط، ارز‌یابی شده‌ است. از جمله نتایج پژوهش این است که بنابر شیوۀ اجتهادی علامه، در استفادۀ توأم از عقل و نقل و اعتقاد به عدم حجیت خبر واحد در غیر مسائل فقهی، خصوصاً اصول دین و معارف تفسیری، مشخص می‌شود نظر علامه با روایات هم‌خوانی کامل دارد؛ ضمن اینکه برخلاف غالب تفاسیر روایی به تعارض ظاهری میان روایات متنوع نیز پاسخ می‌دهد. دیگر اینکه معصوم علیه‌السلام، بنابر وظیفه‌ای که در هدایت مردم دارد، عالم به تمامی قرآن است و خارج ساختن علم به حتی یک آیه از قرآن از گستره علمی ایشان، در معنای نقض غرض مسئولیتی است که به عنوان ولی الهی از سوی خدا بر عهدۀ وی نهاده شده و منافی حکمت خداوندی است؛ اما این امر منافاتی با انحصار علم به تأویل به خدا در آیۀ شریفه ندارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analytical comparison between Allameh Tabatabai’s method and traditional exegetes in interaction with exegetical traditions (A Case Study of clear (mohkam) and ambiguous (motashabeh) in the 7th verse of surah Aale Emran)

نویسندگان [English]

  • ali hajikhani 1
  • Sadegh Abbasi 2
  • Ensieh BoroomandPoor 3
1 Faculty member of Quran and Hadiths, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 PHD student of knowledges of Quran and Hadiths, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 PhD student of comparative exegesis, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

One of the most important differences between rational and traditional exegesis is their way of interaction with hadiths; in such way that existing fundamental differences between these two exegetical methods and serious conflicts in the way of interacting with verses and hadiths in recent centuries and its results, - specially ideological and social results – makes it important to study them very carefully. This study is aimed to make a descriptive-analytical based research of mohkam and motashabeh in the language of hadiths particularly those related to 7th verse of surah Ale Emran, and compare it whith Allamah Tabatabai's  opinion. To achieve this goal, the idea of Almizan author and traditional exegesis books of Noorothaghalain, Alborhan, kanzoddaghayegh, Assafi, ghomi and Ayashi, in this subject has been compared, and after obtaining a comprehensive definition of Mohkam and Motashabeh, the amount of their accordance with the pointed verse and related hadiths has been evaluated. The results of this study are as follows: according to rational method in simultaneous benefition of rashen and tradition and believing in unreason ability of single strand hadith except juridical problems, especially in divine principles  and exegetical knowledges, the idea of Allameh corresponds completely with the hadiths. In addition, it justifies the pretending conflicts among various hadiths unlike majority of traditional exegesis. Also our holy prophet and imams (peace be upon them)-  according to their duty to guide people - have a complete knowledge of the holy Quran, and excluding science of even a single verse of the Quran from there vast knowledge conflicts their responsibility as divine leaders and is against divine wisdom; but this fact doesn’t have any incompatibility with restricting paraphrase knowledge to Allah the almighty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mohkam
  • motashabeh
  • firm in knowledge
  • Tabataba'i
  • rational exegesis
  • traditional exegesis