مقایسه و بررسی علم خداوند متعال به مخلوقات از منظر علامه طباطبائی و فخر رازی (با تأکید بر آیه 59 سوره انعام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار رشتۀ مبانی نظری اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

براساس آیات قرآنی دو نوع علم نسبت به مخلوقات برای خداوند متعال قابل اثبات است؛ علم خداوند به مخلوقات قبل از آفرینش و علم او به مخلوقات بعد از آفرینش. در رابطه با تحقق و کیفیت چنین علومی برای خداوند بین مفسران اختلاف نظر وجود دارد. علامه طباطبائی به‌عنوان بزرگترین مفسر معاصر شیعه وجود هر دو نوع علم را برای خداوند پذیرفته، آنها را از سنخ علم حضوری می­داند. ایشان دلیل علم قبل از آفرینش را، علم خداوند به ذات و کمالات ذات خودش می­داند. علامه علم بعد از آفرینش را به معنای تحقق عینی و حضور آنها با وجود عینیشان برای خداوند متعال می­داند. فخر رازی به‌عنوان یکی از بزرگترین مفسران مکتب اشعری، علم بعد از خلقت را به معنای خود معلوم می­داند؛ چرا که معتقد است تحقق علم بعد از خلقت برای خداوند امری غیرممکن می­باشد؛ چون لازمه آن تغییر در خداوند خواهد بود که امری محال است. مقاله حاضر به بررسی دیدگاه تفسیری این دو شخصیت مطرح در عالم تفسیر می­پردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis and Study of the knowledge of Almighty God to Creatures from the Perspective of Allameh Tabataba'i and Fakhre Razi (with emphasis on verse 59 of Surah An'am)

نویسنده [English]

  • Reza Mirzaee
Associate Professor of Islamic Knowledge, Islomic Azad University of Urmia Branch, Urmia, Iran
چکیده [English]

Regarding Quranic Verses, there are two types of provable knowledge of Almighty God about creatures: Pre-creation knowledge and post-creation knowledge. There is controversy among commentators on the realization and quality of such knowledge for God. Allameh Tabataba'i as the prominent contemporary commentator assumes the existence of both types of knowledge for God, classifies them as knowledge by presence type. He takes the knowledge of God on his Essence and completeness as the reason of pre-creation knowledge. Allameh defines the post –creation knowledge as present realization and attendance in spite of their sameness for Almighty God. Fakhre Razi, as one of the eminent Ash'ari School commentators, regard Post-creation knowledge as known-self as he believes realization of post-creation knowledge is impossible for God because it requires changes in the Essence of God which is impossible. the present study investigates the interpretive perspectives of these two prominent characters in the world of commentary.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God
  • Knowledge
  • Know
  • Creations، Fakhre Razi ،Allameh Tabataba'i
-                    قرآن کریم.
-                    جوادی آملی، عبدالله. (بی تا) . شرح حکمت متعالیه. چاپ اول. ج6. قم: انتشارات الزهرا.
-                    سبزواری، ملا هادی. (1351). شرح اسرار الحکم. تهران: کتاب فروشی اسلامیه،.
-                    سبزواری، ملا هادی. (1413 ق.) . شرح منظومه. چ اول. تهران: نشر باب.
-                    شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم. (بی­تا). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. قم: مکتبه مصطفوی.
-             طباطبایى، سید محمد حسین. (1417 ق.). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم، پنجم، ج4، 6، 7، 15، 18، 19و 20.
-                    ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1386). نهایة الحکمه. تصحیح و تعلیقه غلامرضا فیاضی. ج 4. قم: مؤسسه امام خمینی(ره).
-             فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420 ق.). مفاتیح الغیب. چ سوم. ‏ج‏9، 13 و15. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
-                    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1407 ق.). المطالب العالیه من العلم الالهی. چ اول. قم: الشریف الرضی.
-                    قوشچی، علی بن محمد. (بی تا). شرح تجرید الاعتقاد. طبع سنگی. بی جا
-                    میرداماد، محمدباقر بن محمد. (1367). القبسات.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.