امربه معروف ونهی ازمنکرازمنظرتفاسیرالمیزان، مفاتیح الغیب و کشاف

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 دانشیار معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای تفسیر تطبیقی، حوزة علمیة کوثر، تهران، ایران

چکیده

امر به معروف و نهی از منکر از احکام عملی مسلمانان است و آیات قرآن کریم آنان را به امر به معروف و نهی از منکر امر کرده است. امادر مورد قلمرو، شرایط وکیفیت وجوب این واجب الهی در بین گرایش­های کلامی مطرح در دنیای اسلام اختلاف دیدگاه­هایی وجود دارد. مذاهب امامیه، معتزله و اشاعره علی­رغم شباهت در بعضی ویژگی­های امربه معروف و نهی از منکر، تفاوت­هایی در این مسئله با یکدیگر دارند. این امر، موجب شده همواره بین مفسران و متفکران این سه مذهب تضارب آراء در مورد ویژگی های امر به معروف ونهی از منکر وجود داشته باشد. تحلیل و نقد آراء کلامی و دیدگاه­های این متکلمان و مفسران اسلامی، موجب تبیین راه حق
می­شود.این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا و به شیوۀ تطبیقی به واکاوی مسئله امر به معروف و نهی از منکر در آیات 104 و110 سورۀ آل عمران و 17 سورۀ لقمان از منظر سه مفسر برجسته اسلامی: علامه طباطبائی، فخر رازی و زمخشری، در تفاسیر المیزان، مفاتیح الغیب و کشاف می­پردازد. اگرچه مفسران فوق در اصل وجوب امر به معروف و نهی از منکر اتفاق نظر دارند و آن را اجماعی امت می­دانند؛ اما در مورد کیفیت وجوب وشرایط آنبا هم اختلاف دیدگاه دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Enjoining to Virtue and Forbidding from Vice from Al-mizan ‘Mafatih-ul-qaib Kashaf

نویسندگان [English]

  • Ali Karbalaie Pazouki 1
  • fatemeh moharrami 2
1 Associate Professor of Islamic Knowledge , Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 Ph.D Condidate of Adaptive Interpretation, Kowsar Islamic Seminary, Tehran, Iran.
چکیده [English]

“Enjoining to Virtue and Forbidding from Vice” is one of the practical decrees of Muslims and the verses of the holy Quran, commands Muslims to enjoin to virtue and forbid from vice, but the domain of this divine obligation and the due state and dimension in which it should be considered, has caused differences of opinion among various Islamic faiths. Imamiyah’, ‘Mu’tazila’, and ‘Asha’erah’ faiths, despite some similarities in a few features of ‘Enjoining to Virtue and Forbidding from Vice’, they have some differences. Thus, constantly there have been contradictions of opinion among interpreters and thinkers of these three schools of Islamic theology.  
Analyzing and criticizing scholastic opinions and viewpoints of these interpreters and thinkers may lead to clarification of the divine path. In the current research, it has been tried to explore and clarify the issue of ‘Enjoining to Virtue and Forbidding from Vice’ in verses 104 and 110 of surah ‘Al-e-Imran’, and verse 17 of surah ‘Luqman’, through a descriptive approach and content analysis using a comparative method, from the viewpoint of three prominent Muslim interpreters, Allamah Tabatabaie, Fakhr-e-Razi and Zamakh’shari in their books of interpretation ‘Al-mizan’, ‘Mafatih-ul-qaib’, and ‘Kashaf’, respectively. Though, above mentioned interpreters have similar viewpoints on obligation of ‘Enjoining to Virtue and Forbidding from Vice’, and assume it as a consensus of ‘Ummah’ (body of Muslim nation), but yet there are differences of viewpoints among them, about the quality of obligation, limitations, conditions and instances of ‘Enjoining to Virtue and Forbidding from Vice’.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ‘Enjoining to Virtue’
  • ‘Forbidding from Vice’
  • ‘Al-mizan’
  • ‘Mafatih-ul-qaib’
  • ‘Kashaf’
قرآن کریم
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ه.ق). لسان العرب، بیروت، دار صادر.
ایروانی، باقر. (1427ق). دروس التمهیدیه فی الفقه الستدلالی علی مذهب الجعفری، قم، دارالفقه للطباعه والنشر.
جمعی از اساتید و محققان، تحت اشراف آیه الله جعفر سبحانی. (1390). دانشنامۀ کلام اسلامی، قم، مؤسسۀ امام صادق(ع).
خمینی، روح الله، تحریرالوسیله. (1368). ترجمۀ سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دارالعلم.
خمینی، روح الله. (1388). آداب الصلاه، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر امام خمینی(ره).
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ه.ق). مفردات الفاظ قرآن، بیروت دارالقلم.
زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.
طباطبائی، محمد حسین. (1417) المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسین حوزه علمیه قم.
طریحی، فخرالدین. (1375ش). مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
فخرالدین رازى ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420 ق). مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
محمدی، علی. (1378).شرح کشف المراد، قم، دارالفکر.
موسوى همدانى سید محمد باقر. (1374). ترجمه تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین قم.
واقدی، محمد ابن سعد. (1365). الطبقات الکبری، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نو.