بررسی تطبیقی خداشناسی رنه دکارت و علامه طباطبائی

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 استاد فلسفه و کلام، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه‌و کلام، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

از جمله مباحث فلسفی ـ کلامی که در طول تاریخ مورد بحث و بررسی قرار گرفته، براهین اثبات خدا است. در غرب و شرق، فلاسفه و متکلمان برهان‌های مختلفی برای اثبات وجود خدا ارائه کرده‌اند.
در این مقاله سعی شده است تا براهین خداشناسی از منظر دو فیلسوف برجستۀ شرق و
غرب،  علامه طباطبائی و رنه دکارت؛ به صورت تطبیقی، بررسی شود. رنه دکارت که با آمدن او فلسفۀ غرب تحول بنیادین یافت، دغدغه اصلی‌اش شناخت یقینی بود. دکارت برای تضمین چنین شناختی، وجود و عنایت خداوندی را شرط می‌داند. از این رو در صدد اثبات وجود خدا بر آمده است و برای نیل به این منظور از دو برهان فطری و وجودی بهره جسته است. علامه طباطبائی نیز با براهین متعددی از جمله برهان فطرت و صدّیقین و ... ـ به اثبات خدا پرداخته است و متقن‌ترین آن براهین را برهان صدّیقین می‌داند. برهان صدیقین در طول تاریخ فلسفه شرق، تطوّرات تکاملی خود را پشت سر گذاشت تا اینکه در دورۀ علامه طباطبائی به مرحلۀ کمال نهایی‌اش رسید. تقریر ایشان از برهان صدیقین ویژه و مبتکرانه است؛ چون بر هیچ مقدمه‌ای از مقدمات فلسفی تکیه ندارد. به نظر می‌رسد آنچه دکارت در براهین اثبات خدا گفته است با بحث‌های علامه طباطبائی نوعی هم‌زبانی و قرابت دارد که در این مقاله در حد امکان به بیان آن‌ها پرداخت می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The comparative study of the theology of Rene Descarte and Allameh Tabatabaei

نویسندگان [English]

  • mahdi monfared 1
  • hamid amannajad 2
1 Assistant Professor, of Philosophy and Theology, Qom University, Qom, Iran.
2 M. A of Philosophy and Theology, University of Qom, Iran.
چکیده [English]

In this research, it has been tried to examine the comparative approaches of the two prominent philosophers from the East and West, Allameh Tabataba'i and René Descartes. One of Rene Descartes's main concern is the certainty. To ensure such a cognition, Descartes condemns the existence of God. Hence, he has tried to prove the existence of God and, for this purpose, has used two inventive and existential arguments. In the thinking of Allamah Tabataba'i, the true knowledge and knowledge of the true realms is the ultimate goal of his wisdom, of course, the ultimate goal of his philosophy is God. Hence, he has proved God through various proofs, and the most reliable of these is the proof of the proofs. His presentation is a special and ingenious verdict of the faithful, since he does not rely on any prelude to philosophical preconditions. It seems that what Descartes has said on this issue is a kind of affinity with the discussions of Allamah Tabataba'i, that is, these two philosophers in this matter are both together and stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God
  • the existence of God
  • proof of the veracious
  • Descartes
  • Tabataba'i
بریه، امیل. (1385). تاریخ فلسفه قرن هفدهم، ترجمۀ: اسماعیل سعادت، چاپ اول، تهران، انتشارات هرمس.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). تبیین براهین اثبات خدا، چاپ پنجم، قم، انتشارات اسراء.
حسن زاده، صالح. (1387). سیر و تطور مفهوم خدا از دکارت تا نیچه، چاپ اول، تهران، نشر علم.
دکارت، رنه. (1384). اعتراضات و پاسخها، ترجمۀ: علی موسائی افضلی، چاپ اول، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دکارت، رنه. (1361). تاملات در فلسفه اولی، مترجم: احمداحمدی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی.
دکارت، رنه. (1376). فلسفه دکارت(ترجمه سه رساله)، مترجم: منوچهر صانعی دره‌بیدی، چاپ اول، تهران، انتشارات بین المللی الهدی.
رحمانی، غلامرضا. (1386). نظام فلسفی دکارت، چاپ اول، قم، بوستان کتاب.
ژیلسون، اتین. (1385). نقد تفکر فلسفی غرب، ترجمۀ: احمد احمدی، چاپ دوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طباطبائی، سید محمد حسین. (1417 ق.). المیزان فی تفسیر القرآن، ج7و13و14و16، چاپ پنجم، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طباطبائی، سید محمد حسین. (بی‌تا). حاشیه الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، ج6، قم، مکتبه المصطفوی.
طباطبائی، سید محمد حسین. (1386). نهایه‌الحکمه، ج1و4، چاپ چهارم، قم، مؤسسه امام خمینی (ره).
فروغی، محمدعلی. (1391). سیر حکمت در اروپا، ج1، چاپ هشتم، تهران، انتشارات زوّار.
کاپلستون، فردریک. (1388). تاریخ فلسفه، ج4، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
کاتینگم، جان. (1390). فرهنگ فلسفه دکارت، ترجمۀ: علی افضلی، چاپ اول، تهران، موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.